Euskadiko Energia Klusterreko proiektu-arduraduna
Pasa den apirilean Bilbon egindako WindEurope kongresuak agerian utzi zituen itsas energia eolikoak maila nazionalean, Europa mailan eta mundu mailan trantsizio energetikoa egiteko duen papera eta Europa, Espainia eta Euskadirentzat enpresen eta industriaren, teknologiaren, ekonomiaren eta gizartearen ikuspegitik ematen duen aukera argia.
Itsas energia eolikoak elektrizitatea sortu ahal du modu egonkorrean eta aurreikusgarrian (lurrekoarekin alderatzen badugu, itsasoko baliabide eolikoa handiagoa da batez besteko abiadurari, dentsitate energetikoari eta erregulartasunari dagokionez); gainera, beste teknologia berriztagarri batzuekin osagarritasun handia dauka. Horrela, hornidura seguruagoa lortzen laguntzen du eta sistema energetikoaren beharrei balio erantsia ematen die.
Aukera hori aprobetxatzeko, itsas energia eolikoaren teknologia eta balio-katea finkatu eta ontzidi flotatzailea garatu behar da; izan ere, ikusten da 2040ra arte ibilbide oparoa izango duela.
2020ko azaroan, Europako Batzordeak “Itsas Energia Berriztagarriei buruzko EB Estrategia” onetsi zuen. Horren bidez, Europar Batasunean itsas energia eolikoa ekoizteko gaitasuna handitzeko helburua ezarri zen, egungo mailatik (12 GW), gutxienez, 60 GWra 2030erako eta 300 GWra 250rako. Europako Energia Eolikoaren Elkarteak, WindWuropek, aurreikusten du itsas sektore eolikoko inbertsioa 16.500 milioi eurora helduko dela 2030ean Europa mailan. Ildo berean, Itsas Energien Europako Estrategiak aitortzen du helburuak betetzeko eta Europako ekonomiarako onurak maximizatzeko, itsas energia berriztagarriaren balio-kateak aukera izan behar duela ekoizpen-gaitasunak handitu eta instalazio-erritmo handiagoak lortzeko.
Bestalde, Espainian, Espainiako Berreskurapen, Eraldaketa eta Erresilientzia Planak bere 7. osagaian (energia berriztagarrien berrikuntzarako eta garapen teknologikorako esparrua) itsas energia eolikoaren hedapen-palanka identifikatzen du. Halaber, Itsas Ibilbide Eolikoaren eta Itsas Energiaren Ibilbide Orriaren helburua da Espainia I+G+b-aren garapenerako Europako erreferentziazko tokia bihurtzea, bai eta energia horien gaitasun industrialeko nazioarteko eta Europako erreferente ere, bizi-ziklo osoan balio-katea sortzeko. Kalkulatzen da 2030erako agertokirik baikorrenean aurreikusitako itsas energia eolikoko 3 GW-ek 8.000 lanpostu iraunkor sortuko dituztela, eta 18.000 izango direla 2050ean, instalatutako 17 GW-ei esker. Horrek 9.000 milioi eurotik gorako eragina izango luke Espainiako urteko BPGan, 2025-2050 aldian.
(hala nola ontzigintzaren industria –ontziolak–, industria laguntzaileak, sistema elektrikoak, itsas-portuetako sektorea, ingeniaritza zibileko sektorea edo hidrogeno berriztagarria sortzeko sektorea) gaitasun teknologikoetan eta industrialetan oinarrituta Espainiako industria sektorea gai da lurreko parke eoliko baten diseinuari, garapenari, eraikuntzari eta ustiapenari lotutako balio-katea sortzeko.
Era berean, ontzigintzaren sektorearen eta energia eolikoaren balio-katea identifikatu da, eta honako indargune hau dauka: Europar Batasuneko lehenengo herrialdea eta offshore segmenturako ontzi handien kontratazio-bolumenik handiena duen munduko bosgarren herrialdea izatea, bai eta munduko liderra ere itsas eremu eolikoei laguntzeko ontzien azpisegmentuan.
Iturria: Ontzigintzako industriarako Ekonomia Berreskuratzeko eta Eraldatzeko Proiektu Estrategikoa (EBEPE) (Espainiako Gobernua).
Ildo horretan, euskal sektore eolikoa munduko itsas energia eolikoko mundu-mailako hornitzailea da, lurreko energia eolikoan daukan esperientzia eta ontzigintza‑industriako tradizioa eta itsasoko jarduerak aprobetxatzen dituelako. Lurreko energia eolikoan euskal enpresen jardueraren munduko zenbakiek lehiakortasuna eta industria‑ eta teknologia‑mailan lortutako garapen‑maila erakusten dute. Bestalde, ontzigintza‑sektoreko enpresek O&G bezalako sektoreetan daukaten esperientziak offshore sektore eolikoaren garapenerako beharrezko eragile bihurtzen ditu; konponbidek eman ditzakete parkeak eta horien ekipamenduak diseinatzeko eta eraikitzeko orduan, baita horiekin operatzerakoan edo horiek mantentzeko eta gerora eraisteko ere. Izan ere, euskal erakundeak Offshore Wind Energy Basque Country eta Floating Wind Basque Country ekimenetara batu dira, Euskadiko Energia Klusterraren barruan. Asmoa da indarrak biltzea, sektorea garatzea eta nazioarteko merkatuetan tokia irabaztea. Merkatu horiek etorkizun esperantzagarria erakusten dute izan ere, datozen 5 urteetarako (2020-2024) proiektu-zorroak munduko gaitasuna bikoiztea espero da, batez ere Europan eta Txinan. Datozen urteetarako (2030 urterako) 26 GW-ko urteko hazkundea aurreikusten da, EEBBek eta Asiako herrialde berriek paper gakoa izango dute.
Irudia: instalatutako offshore eolikoaren gaitasunaren hazkundearen balioespena
Hala ere, eoliko flotatzailerako LCOEren (energiaren normalizatutako kostua) egungo maila ez da lehiakorra sorkuntzako beste teknologia batzuen aldean; hortaz, beharrezkoa izango da inbertsio pribatuak eta publikoak areagotzea eta epe luzerako politika‑ikuspegia izatea.
Zenbait enpresa‑itun arreta jartzen ari dira aerosorgailuak jartzeko plataforma flotatzaileak eraikitzean; garatzen ari den teknologia da, baina espektatiba altuak ditu. Espainiako iparralde osoan energia eolikoaren ustiapenerako konponbide aproposa da; bertan, itsasoaren azalerak kostatik metro gutxitara sakontasun handia du eta ezinezkoa da hondora ainguratutako aerosorgailuak jartzea. Hori dela eta, Euskadin ere zenbait ekimen abian jarri dira. Ekimen horietan offshore munduko enpresa asko elkartzen dira (hala nola Flow proiektua, 2018tik abian dagoena, edo Demosath, Bilboko Portuan eraikitzen ari dena eta aurten Armintzako uretan aerosorgailu flotatzailea jartzea helburu duena).
Aurreko guztiarekin, honako aukera hauek aipa daitezke:
- Lurraldean modu sendoan ezarritako lurreko teknologia eolikoaren hornikuntza‑katearen ezagutza jakinak itsasoko esparrura transferitzea indartzea.
- Ikerketaren bidez lortutako ezagutza ustiatzea (2006tik Espainian energia eolikoko 800 patente baino gehiago daude, adierazle horren barruan munduko seigarrena da eta Europar Batasuneko hirugarrena)
- Portuko azpiegiturak erabiltzea edo berregituratzea, fabrikatzeko eta osagaiak muntatzeko, zein operazio‑portu gisa erabiltzeko
- Konpontzeko eta mantentzeko merkatua garatzea, itsasoko parke eolikoen etorkizuneko operazioari lotuta; Espainiako ontzigintza‑industriarako oso interesgarria
- Ontzigintza‑eraikuntzako sektorea dibertsifikatzea, fabrikatzeko eta osagaiak muntatzeko, zein itsasoko instalazio‑ eta operazio‑jardueretarako itsasontzien fabrikaziorako
- Konpainietan neurri kritiko nahikoa lortzea (itunen bidez, hazkuntza ez‑organikoko filosofiekin eta bezeroei lan‑sorta osoa eskaintzeko produktu berriak gehituta) mundu‑mailan player handiekin lehiatu ahal izateko
Iritzia…
Marcos Suarez
Euskadiko Energia Klusterreko proiektu-arduraduna
Energia eoliko flotatzailea: Aukera estrategikoa Euskadirentzat
Merkatu-segmentu batean hazkuntza indartsua espero da eta garapen teknologikoaren beharra izango du; Euskal Autonomia Erkidegoak segmentu horretan nazioartean erreferentzia bihurtzeko gaitasunak ditu.
90eko hamarkadaren erdialdean, Gamesak sektore eolikoan barneratzearen aldeko apustua egin zuen, eta bere garaian dagoeneko Iberdrola izan zuen inbertsore. Hala, euskal hornitzaile askok osagaiak fabrikatzeko edo aukera berriztagarri honekin lotutako zerbitzuak eskaintzeko dibertsifikatzea hautatu zuten. Ia hiru hamarkadako ibilbide horren ostean, gaur egun Euskal Autonomia Erkidegoa nazioartean sektore eolikoaren erreferentziazko eskualdeetako bat da. Eremu horretan, 150 entitatek baino gehiagok dihardute, eta Euskadin 5.000 langilek eta orokorrean 36.000 langilek. Nazioarte mailan, batik bat, bi entitate eragileri esker iritsi dira kopuru horretara: Siemens Gamesa eta Iberdrola. Dena den, Euskal Autonomia Erkidegoko balio-katearen nazioartekotze-maila altuak ere laguntzen du, planeta guztian zehar baititu fabrikak eta delegazioak. Oso industria-eremu gutxitan du Euskal Autonomia Erkidegoak nazioartean hainbesteko garrantzia. Horren adibide dugu WindEurope, sektoreko ekitaldi nagusia, berriki (2019. eta 2022. urteetan) Bilbon egin izana.
Dena den, guztiak ez dira albiste onak. Euskal sektorearen garapen sendoak Espainian merkatuak izandako hazkunde garrantzitsuari erantzun zion. Gaur egun, 28 GW-ekin, oraindik ere Europako bigarren herrialdea izaten jarraitzen du haizearen indarretik abiatuta elektrizitatea ekoizten, Alemaniaren atzetik baino ez. Kopurua, nagusiki, energia eolikoaren lurreko aukeran oinarritzen da, hain zuzen, segmentu helduago eta garapen-tarte gutxiagokoan. Itsas bertsioak konplexutasun teknologiko handiagoa du, eta balio erantsi handiagoa duten produktuak eta zerbitzuak eskatzen ditu; beraz, euskal enpresetarako merkatu urrunagoa izan da. Orain arte, offshore aerosorgailuak sakonera gutxiko (gehienez, 50 metro) itsas eremuetan kokatzen dira, beraz, Europan plataforma kontinentala duten herrialdeek (Erresuma Batua, Alemania, Danimarka, Holanda eta, Belgika, nagusiki) itsas parke eolikoak eta, aldi berean, beren industria eolikoa garatu ahal izan dituzte.
Eta testuinguru horretan sortzen da, alegia, aukera flotatzailea. Herrialde gutxik dute gaur egun sakonera urriko kostaldea, eta plataforma flotatzaileetara jo beharko dute itsas zoru sakonetan aerosorgailuak kokatzeko. 90eko hamarkadan gertatutakoaren antzera, Euskadik baditu beharrezko industria- eta teknologia-gaitasunak, bai eta euskal enpresetarako eragile izango den merkatu hurbila ere.
Aukera garrantzitsua, balio erantsi handikoa eta merkatu hurbila duena
GWECren (Global Wind Energy Council) ustez, mundu-mailan 16 GW energia eoliko flotatzaile inguru instalatuko dira 2030. urtea baino lehen. Kopuru horrek funtsezko bi mezu ematen ditu: Zoruan finkatutako itsas energia eolikoak garapenaren lehenengo urteetan (2009-2017) izan zuen hazkundearen antzekoa eta berehalakotasun kritikoa. Itsas parke baten heltze-aldia 6-8 urtekoa denez, instalazioak hasierako faseetan daude; beraz, enpresek lekua hartzen hasi behar dute, sektore honetan zeregin garrantzitsua izan nahi badute.
Lekua aurkitzeko premia horrek berebiziko garrantzia du konplexutasun teknologiko handiko merkatua (bai plataforman bertan, bai fabrikazio-, instalazio-, eragiketa- eta mantentze-prozesuei dagokienez) dela kontuan hartuta. Ezinbestekoa da teknologia berria garatzea, aldi berean balio erantsi handiagoa eta kostuaz bestelako alderdiengatik bereizteko aukera ematen duen elementua baita; eta horixe da, hain zuzen ere, euskal sektorearen ezaugarri bereizgarrietako bat.
Azkenik, beste faktore positibo bat eta, bereziki, garrantzitsua da oraingoan badagoela euskal ehunaren eragile izan daitekeen merkatu hurbila. Espainiak “Itsas Energia Eolikoa eta Itsasoko Energiak garatzeko Ibilbide-Orrian” 2030erako 1 eta 3 GW bitarteko helburua finkatu du, beraz, euskal enpresek errazago garatuko dituzte erreferentziak eta hartuko dute esperientzia nazioarteko beste merkatu batzuetara berme osoz iristeko.
Floating Wind Basque Country
Merkatu-aukera egoteari garrantzi bereko beste faktore bat gehitzen zaio. Euskal Autonomia Erkidegoak duela urte batzuk energia eoliko flotatzailearen aldeko apustua egin duenez, oinarriak ditu euskal entitateek abiapuntuan kokapen bereizgarria izan dezaten. Elementu horien baterako nazioarteko irudia Energiaren Klusterrak koordinatzen duen Floating Wind Basque Country markapean biltzen da eta zenbait puntutan laburbil daiteke.
Lehenenik, plataforma flotatzaileen 40-50 garapen dauden testuinguru globalean, aukera berri honen teknologia nagusian Euskal Autonomia Erkidegoak bost enpresa ditu beren teknologia propioarekin: Saitec Offshore, Nautilus Floating Solutions, Hive Wind, Isati eta Esteyco. Kasu enblematiko batzuk daude, besteak beste, Saitec Offshore konpainiarena; Alemaniako utility nagusiaren (RWE) laguntzaz, Estatuko lehenengo enpresa izango da aerosorgailu flotatzailea sare elektrikora konektatzen. 2 MW-ko prototipoari DemoSATH deitu zaio, eta duela gutxi amaitu dute Bilboko portuan. Eta, hain zuzen ere, Armintzan dagoen BiMEP itsas zabaleko saiakuntza zentroan egingo du. Hori ere instalazio berezia da Europan.
Bost ingeniaritza horien lidergo teknologikoa bi enpresa eragileen apustu estrategikoarekin batera doa. Iberdrola egun munduan itsas energia eolikoaren sustatzaile nagusienetariko bat da, eta gaur egun aukera flotatzailera bideratutako proiektuen zorro adierazgarria du esku artean. Jo dezagun adibide modura Eskoziako azken lehiaketara. 7 GW-rako (guztira, 25 GW) baimena eman da, eta 5 GW berariaz energia eoliko flotatzailekoak dira. Bestalde, Siemens Gamesaren offshore aerosorgailuen merkatu-kuota nagusia (Europan % 70 inguru) turbinak fabrikatzea izan arren, orain arteko zenbait froga-proiektu nagusitan parte hartzen ari da, hala nola Hywind Scotland-en (Eskozia), Hywind Tampen-en (Norvegia) edo Provence Grand Large-n (Frantzia).
Apustu hau ez dute multinazional handiek bakarrik egiten. Zientzia eta Teknologiako Euskal Sareko 30 euskal enpresak eta eragilek baino gehiagok berariazko esperientzia edo gaitasunak dituzte flotatzailearen arloan. Izan ere, munduko froga-proiektuetako edo merkaturatze aurreko plataforma flotatzaile ia guztiek gutxienez euskal ingeniaritza baten osagai bat edo haien partaidetza dute. Euskal Forging, Haizea Wind, Navacel, Nervion Industries, Sener, Vicinay eta antzeko enpresak eragile aktiboak izan dira orain arteko proiektu askotan.
Azpimarratzekoa da presentzia global hau ezinezkoa izango zela baldin eta euskal sektoreak ikerketaren eta garapen teknologikoaren aldeko apustu irmoa egin ez balu. Adibide ona dira gaur egungo bi ekimen handiak, Eusko Jaurlaritzak Hazitek programan finantzatutakoak. WIND2GRID proiektua: IDOM ingeniaritza da proiektu horren buru, eta azpi-estazio flotatzailearen kontzeptu berria garatzeko batera lanean ari diren 10 enpresa batzen ditu partzuergo batean. Bestetik, FLOAT&M ekimena: Saitec Offshore konpainiak koordinatzen du, eta beste 15 euskal enpresak hartzen dute parte. Helburua da plataforma flotatzaileak egin eta mantentzeko konponbide integrala garatzea. Lagungarri ditu hainbat berezko garapen, hala nola itsas eragiketetan laguntzeko droneak erabiltzea, edo kable dinamikoetarako eta ainguratzeetarako interkonektore azkarrak diseinatzea, espero diren zenbait emaitza aipatzearren.
Itsas Energia Eolikoaren I. Biltzarra
Itsas Energia Eolikoaren lehenengo Biltzarra Euskal Autonomia Erkidegoan egiteak ere bermatzen du Euskadik duen merkatu-aukera eta kokapen bereizgarriaren errealitatea. Enpresa Elkarte Eolikoak antolatuko du hurrengo azaroaren 22an eta 23an, Bilbon. Neurri handi batean, euskal industriak Euskadirentzat etorkizuneko aukera estrategikoaren bere apustua baiesteko abiapuntua da.
Europako Batasunak klimaren neutraltasuna eta jasangarritasuna lortzeko konpromisoa hartu du, klima-aldaketaren eta ingurumen-krisien erronkei aurre egiteko.
EBko herritarren %75a hiriguneetan bizi da.
