Deustuko Unibertsitateko Berrikuntza eta Ekintzailetzako zuzendaria eta teknikaria
Aurten, lehenengo aldiz egin da Mobile World Congress kongresuaren esparruan, eta hori izan da Eusko Jaurlaritzak hautatutako markoa UpEuskadi aurkezteko: euskal ekintzailetzarako ekosistema. Gainera, BIND 4.0 azelerazio esperientzia azaldu dute. 4YFN ekintzailetza berritzaileari bideratutako espazioa da, startupak inbertsore eta korporazioekin lotzeko. Azken finean, etorkizunean garrantzitsuak izango diren gaien inguruan hitz egiteko espazioa da. Aurten, lehenengo aldiz egin da Mobile World Congress kongresuaren esparruan, eta hori izan da Eusko Jaurlaritzak hautatutako markoa UpEuskadi aurkezteko: euskal ekintzailetzarako ekosistema. Gainera, BIND 4.0 azelerazio esperientzia azaldu dute.
Aro aldaketa batean gaude eta dena oso azkar aldatzen ari da. Murgilketarako mundu berri bat hemen dago ia eta disrupzioak sortzen ari da hainbat arlotan (artea, entretenimendua, finantzak, osasuna, etab.). Teknologiek bizitzeko eta lan egiteko modua definituko dute.
Koronabirusa ekintzailetza teknologikoaren katalizatzaile bat izan da. Izan ere, 10 urtean baino aurrerapen gehiago egin da, eta 2021ean inbertsio maila ikaragarri hazi zen. Beste ebidentzia bat da 4YFN ekimenean 600 startup eta ehunka hizlari egon zirela. Halere, oraindik erronka handiak daude: egiteko asko dugu dibertsitateari dagokionez (emakumeak, gazteria, beste herrialde eta kontinente batzuk) eta ekintzailetzaren kultura sustatu behar dugu, lehen hezkuntzan lantzen hasita.
Ekimena momentu aztoratu batean egin da, baina etorkizuna oso ona izango da.
Gainera, ordezkaritza handiena izan duten sektoreak honakoak izan dira: osasuna, fintech (DeFi – finantza deszentralizatuak) eta hezkuntza.
Honako hauek dira azpimarratzekoak gehien errepikatu diren ideien artean:
INPAKTUA
Onura ekonomikoa ez da nahikoa eta enpresen arrakastarekin batera gizarte eta ingurumen kontzientzia egon behar dira. Inpaktua errentagarritasun iturri gisa ulertu behar dugu, eta hori neurtzea kritikoa izango da.
Teknologia etikoki erabili behar dugu, ongiaren alde egiteko, gizarte erronkei aurre egiteko eta pertsonen beharrak asetzeko: jasangarritasuna (gaur egun mainstreama da), ekonomia zirkularra, hezkuntza, osasuna, energia, elikadura, inklusibitatea. Halaber, pribatutasunean eta algoritmo etikoetan oinarritutako aplikazioak garatu behar dira, zeihartasunik gabe, segurtasuna eta inklusibitatea bermatzeko (konektatu gabeko komunitateena, generokoa, segmentu zaurgarriena, landa-eremuena, etab.). Horrenbestez, beharrezkoa da hiritar digitalak babestuko dituzten markoak garatzea.
JASANGARRITASUNA
Inpaktuan barne hartuta dagoen arren, erronka hau bereizita lantzen da, kongresuan egin zaizkion erreferentzia ugariengatik.
Zehazki, telekomunikazioen sektoreak esfortzu handiak egin ditu jasangarria izateko (antolatzaileen herenak adierazi du zein den karbonoko zero igorpen egiteko xedea lortzeko kronograma), eta arreta jarri dute energetikoki eragingarriagoak diren sareetan. Horrek, halaber, ekipamendu hornitzaileei eta balio-kateko beste hornitzaile batzuei eragiten die berrikuntzan hobetzeko. Gainera, era berean, jasangarritasuna lortu nahi duten enpresen eta herrialdeen digitalizazioko eraginkortasun energetikoari modu positiboan eragiten dio.
5Ga, 5G AURRERATUA ETA 6Ga
Adituek kalkulatu dutenez, 2030. urtean kontsumitzaile bakoitzak 15 gailu adimendun inguru izango ditu, guztiak IoT-ra konektatuta. Halaber, kalkulatu dute gaur egun segundoero 127 gailu konektatzen direla lehenengoz Internetera. Informazio-truke masiboa dela eta, sare integratuen eta gaitasun konputazionalaren eskaera handitu egin da, eta 5Grako zuntz-sareen eraikuntza geldiezina da. Hala, aurreikusi da 5Gak 1 bilioi konexio lortuko dituela 2022an.
Horrez gain, 6Gari buruz hasi gara hizketan; antza denez, 2030. urterako egongo da eskuragarri. Bitartean, hori garatzeko lanek egungo 5Ga hobetzen lagunduko dute (2025erako). Horri esker, estaldura orokortua bermatuko litzateke, baita sarearen abiadura eta eraginkortasun handiagoa ere (ezinbestekoak dira banda zabaleko aplikazioetarako nonahiko sarbidea gure lanean eta bizitzan puntu kritiko bat izango den heinean). Gainera, enpresetan hori erabiltzeko kasu berriak edo hori erabiltzen duten enpresa berriak sortzeko aukera egongo litzateke, etorkizunean egongo dena estaltzeko, adibidez, metabertsoa, errealitate zabalduko gaitasun eta zerbitzuetan arreta jarrita.
WEB3.0, SORTZAILEAK ETA METABERTSOA
Web3.0 edo web3a Internetaren hirugarren belaunaldia da, eta deszentralizazioa du ardatz. Sare irekia da eta segurtasuna bermatzen du blockchain teknologian oinarrituta. Web3ko aplikazio edo plataformak nodo askotan (zerbitzariak) deszentralizatutako sareetan gauzatzen dira. Azkenaldian finantza deszentralizatuekin eta token unitateekin (NFT) lotu da, baina, dirudienez, posible denaren aurkikuntza fasean soilik gaude oraindik. Adibidez, NFTak oso garrantzitsuak izan daitezke industrian eraginkortasuna eta segurtasuna hobetzeko, iruzurrak ekiditeko.
Datuak sortzaileek (banakako pertsonek) monetizatzen duten lehengaia da.
Web deszentralizatuan kooperazioa nagusitu egin da metaketarekiko (hori da komunitate baten eta sare sozial baten arteko aldea). Hainbat pertsonari inporta zaienaren inguruko komunitateak sortzen dira: balioen inguruko puntu bat da, benekotasunaren ingurukoa. Egiteko dira, ez hitz egiteko.
Teknologiaren deszentralizazioa antolakundeen barnean zabaltzen ari da eta edozein pertsonak aplikazioak libreki garatzeko ahalmena du; horiek, orokorrean, denboraren eraginkortasun eta kudeaketari lotuta daude. Hurrengo pausoa izango litzateke datu delikatuagoak dituzten aplikazioak garatzea (horretarako baimen gehiago beharko lirateke), edo herritarrentzako antolakundearen aplikazioak irekitzea. Eredu horrek pertsonen parte-hartzea hobetzen du, batez ere gazteei dagokienez, eta, gainera, bizkortasuna hobetzen du.
Horrez gain, metabertsoa sortu dugu fisikoaren hesiak ezabatzeko eta baliagarria izan daiteke gizarte aldaketarako plataforma gisa, errealitate birtuala eta areagotua erabilita. B2Baren inguruko disrupzioan mundu fisikoan egiten dena inguru birtualean aplikatzean datza. Gaur egun metabertsoak erabilgarritasun mugagabea du B2B merkatuetan, eta hiru erabilera-kasutan du ardatza: topaketa birtualak, produktua eta prestakuntza aurkeztea, etab. Edonola ere, enpresa batzuek adierazten dute arreta jartzen dutela mundu digital birtualetan eta bikietan, industria asko eraldatzeko (hornikuntza-kateak, besteak beste).
Terminoaren inguruan burbuila egon daiteke, baina ulertzen dugu hori teknologiak negozioen zerbitzuetan aplikatzen ikasteko prozesuaren parte dela.
Metabertsoak gaur egun garrantzi handia du, eta horren adibide da Madrilen sortuko den Metaverse Innovation Hub zentroa. Bertan frogak egingo dira sarean, teknologia azpiegitura eta berrikuntzan, startup eta garatzaileei bideratuta. Beste adibide bat Telefónica da: aurten bere erakustoki fisikoa metabertsoan errepikatu du eta balio proposamenak handitu ditu. Gainera, Chief Metaverse Officer unitate bat sortuko du.
SUBIRANOTASUN TEKNOLOGIKOA ETA MIKROTXIPEN HORNIKUNTZA-KATEA
Aurretiazko gailuetatik eratorritako datu guztiak hartu eta kudeatzea ez litzateke posible izanen txip mikroelektronikorik gabe. Behar horri erantzuteko eta irismena beste arlo batzuetara hedatuta, subiranotasun teknologikoaren gaia landu da, baita Europak “ABEen eta Txinaren kolonia digital” bihurtzeko duen arriskuaren gaia ere.
Covid-19ak eta Ukrainaren inbasioaren ondorioz, ikusi dugu zein zaurgarritasun ditugun aurrean. Horrenbestez, balio-kate estrategikoak definitu dira.
Orokorrean, esan dezakegu Europa AEBak eta Txina baino geldoagoa dela, baina hainbat puntutan aurrera egiten ari garela:
- Aro digitala osatzeko erregulazioa: adimen artifiziala, zibersegurtasuna, konputazioa eta komunikazio kuantikoa.
- Txapeldun teknologikoak sortzeko lehiatzea. Asko eta oso azkar egin behar dugu lan.
- Demokrazia, Europako balioak eta eskubideak erabakien erdigunean jartzea. Gure balioek lehian abantaila emango digute.
Europak datuen kudeaketa zabalago eta bidezkoago bati egin behar dio aurre, eta ez utzi 5 enpresaren esku (Europakoak ez direnak).
Iritzia…
Garbiñe Henry eta Roberta Vicente
Deustuko Unibertsitateko Berrikuntza eta Ekintzailetzako zuzendaria eta teknikaria.
Talentu ekintzailea garatzen
Ekintzailetza agenda politikoko, ekonomikoko eta sozialeko erdigunetik gero eta hurbilago dago, eta hala izan beharko luke. Azken garaian, aldaketa disruptiboetan eta inguru aldakor, zalantzazko, konplexu eta anbiguoetan, startupak malgutasuna dute aukera batzuei heltzeko, enpresa handiek onartu ezin dituztenak. Izan ere, garai batean enpresa handiek merkatuko aldaketa handiak sustatzen zituzten arren, beren azpiegitura konplexuen ondorioz denbora gehiegi behar dute aukera horiek aurrera eramateko.
Horregatik, enpresa handiek startupekin bat egin behar dute atzean ez gelditzeko, eta, aldi berean, startupek enpresa handiak eta inbertitzaileak behar dituzte beren negozioei bultzada emateko eta azkar handitzeko, izan ere, mundu mailako lehiaren hazkundea ikusita, hori baita arrakasta izateko modu bakarra. Horregatik, MWCri lotutako 4FYN ekitaldiak, besteak beste, gero eta zentzu eta garrantzia handiagoa dute. Euskadin, azken urteotan, horrelako estrategien alde apustu egiten ari dira, bi aldeentzako win‑win formulen bidez, hala nola Bind 4.0 edo REACH: Next Generation Data Incubator proiektuaren bidez. Deustuko Unibertsitateak, DeustoTech eta Deusto Emprende bidez, Europako Batzordeko Horizon 2020 proiektua sustatu da Euskadin; bertan, datuak ematen dituzten enpresa handiek big datako erronkak aurkezten dizkiete Europako startupei, arazoak ebatz ditzaten. Aldi berean, startupek, garapen teknologikorako finantzazioaz gain, hori garatzeko beharrezko datuak eta lehenengo bezeroekiko kontaktua lortzen dute.
Deustuko Unibertsitatetik, startupen zein enpresa handien beste erronka nagusietako bati jartzen diogu arreta: talentu ekintzailea garatzea eta ekintzaileak beren lan garapenean zehar laguntzea. Orain arte, karrera profesionala guztiz lotuta zegoen ikasitako graduarekin, eta ekintzailetza ez zen batere ohikoa, eta batzuetan, gaizki ikusia zegoen ere haren ziurgabetasunagatik.
Gaur egun, belaunaldi berriek ez dute bilatzen (eta, kasu gehienetan, ez lukete aurkituko) bizitza osorako lanik, eta, beraz, modu berriak asmatzeko eta enpresak sortzeko gaitasuna garatzea (pentsamendu sortzailea, arazoen ebazpena, aldaketetara egokitzea, enpatia…) beharrezkoa da beren lan-garapenerako. Bizkaia Talent talentuaren behatokiaren arabera, horiek dira hain zuzen ere gure lurraldeko erakundeek eskatzen dituzten gaitasunak, gaitasun teknikoak baino areago. Deustuko Unibertsitatean zeharkako gaitasun horiek gehitu ditugu gradu guztietako curriculumetan; aitzitik, ekintzailetza, berrikuntza eta sormenari lotutako gradua dugu, eta Deustuko Unibertsitateko ekintzaile guztiei beren garapenean laguntzen diegu Deustuko Ekintzailetza Ereduaren bitartez.
Bestalde, profil desberdinak kontuan hartzea ez da soilik eskaera etiko edo morala, abantaila da profil horiek kontuan hartzen dituzten enpresen lehiakortasunerako. Erakunde bat benetan berritzailea izan dadin, beren lantaldean genero, jatorri eta ikasketa anitzeko langileak izan behar dituzte. Horren aldeko apustua egiten dugu ere Deustuko Unibertsitatean; hona hemen bi adibide.
Lehenengo, Egitezko Ekintzailetzako Master Duala; diziplinarteko lehenengo masterra da: irakatsi den 5 urteetan zehar gradu desberdinetako profesionalek egin dute lan, hala nola filosofia, matematika, zuzenbidea, nazioarteko harremanak, enpresa‑ikasketak, giza zientziak, artea, hezkuntza, ingeniaritza edo biologia arlokoak, besteak beste. Profil horietan guztietan aldi berean lan eginez, Euskal Autonomia Erkidegoan erreferenteak diren sektore guztietako erakundeen erronkak ebazten dira, design thinking metodologiari jarraiki: proiektu berritzaileak diseinatzeko metodologia, pertsonak erdigunean jartzen dituena, erronkak modu jasangarrian ebazteko, bideragarritasun ekonomikoa eta teknologikoa kontuan hartuta. Agerikoa da hiru alderdi horiek elkartzeko (giza zientziak, teknologia eta ekonomia) beharrezkoa dela ikuspegi anitzak bateratzea berrikuntzako, diseinu estrategikoko eta erabakiak hartzerako prozesuetan.
Jatorri aniztasunari dagokionez, eta Euskadiko enpresak globalizatzeko beharrari erantzunez, Deustuko Unibertsitatetik, Bizkaiko Foru Aldundiarekin batera, Deusto‑Bizkaia Ekintzailetza Sare Globala izeneko proiektua sustatu dugu. Horren helburua da Latinoamerikako pertsona ekintzaileak erakartzea (hura da gure erakundeen artean une gorenean dagoen merkatua) Bizkaiko lurraldeko enpresetara. Hala ere, beharrezkoa da talentu ekintzailea mantentzeko mekanismo berriak garatzea, izan ere, lege-arazoengatik, askotan zailtasunak baitituzte gure lurraldean epe luzerako geratzeko.
Ondorio gisa, eta aurretik bide luzea dugun arren, Euskadin ekintzailetzako joera nagusiei ekin diegu. Ekintzailetzaren eta berrikuntzaren garapen ekonomiko eta sozialeko ekintzen aldeko apustua egiten dugu, esaterako, B Accelerator Tower ekimenaren bidez, eta horren aldeko aurrerapauso garrantzitsuak eman ditugu. Hala ere, ezin dugu ahaztu gizarteko esparru guztiei eragiten dien kontua dela, eta, horregatik, eragile ekonomiko eta sozial guztiek babesa eman behar dioten arren, oztopoak aurkitzen ditugu bidean.
Europako Batasunak klimaren neutraltasuna eta jasangarritasuna lortzeko konpromisoa hartu du, klima-aldaketaren eta ingurumen-krisien erronkei aurre egiteko.
EBko herritarren %75a hiriguneetan bizi da.
