Zuzendaria. Pertsonen arloko aholkularitza – LKS Next Consultoría
Gig ekonomiaren joera (Lyft, Uber, Airbnb, Postmates edo Wolt agertu dira) azkartu egin zen azken atzeraldi handian eta COVID-19aren pandemian. Gutxi gorabeherako estimazioen arabera, litekeena da AEBetako biztanleriaren herena dagoeneko modalitate kolaboratiboren batean lanean aritzea, eta kalkulatzen da munduko 1,6 milioi langilek horren bidez lortzen dituztela diru‑sarrerak. Oraindik gutxi dira hezkuntza‑maila altua behar duten mota horretako enpleguak, baina litekeena da etorkizunean areagotzea (erreferentzia 4. orrialdean).
Gig ekonomiarako trantsizioa mundu osoan gertatzen ari da, bereziki zerbitzuen sektorean, hala nola oporretarako ostatuen alokairuan, garraio pribatuan, janariaren entregan, etab. Horrela jarraituz gero, ekonomiako zati gehienera heda liteke, eta gaur egun gehien eskatzen direnak baino talentu eta hezkuntza‑gaitasun handiagoak eskatzen dituzten enpleguak barneratzea.
Arduradun pribatu zein publikoak erronka horri erantzuteko gai badira, aukera‑sorta handia sortuko da, bai enplegu-eskaintzan bai enplegu‑eskarian. Ondorioz, tokian‑tokian, estatuan zein mundu‑mailan oso lehiakorrak diren enpresak zein lanpostu berriak sor litezke, eta lehiakortasun‑ eta ongizate‑mailak ere hobetu litezke.
Gig ekonomiaren sorrera zenbait faktoreri lotuta dago: enpleguaren eta soldaten inguruko testuinguru negatiboa, zein enpresa eta lanpostu berriak sortzeko aukera erakargarriak. Kostuen murrizketa da ekonomia kolaboratiboaren abantaila nagusietako bat. Erakundeek kanpoko langileak kontrata ditzakete, eta horrek bulego garestien beharra ekiditen du, bai eta bestelako gastuak ere, hala nola langileentzako prestazio‑sortak, erretiro‑planak eta gaixotasunen ondoriozko baja ordainduak. Erakundea berez egiteko gai ez den lanak egiteko edo denborak azkartzeko “gig eskulanarekin” lan egiteak ondorio positiboak ditu, eta prozesu konplexuen zailtasuna eta iraupena ekiditen du, bai eta kontratazio‑prozesuen iraupena ere. Zentzu horretan, ekonomia kolaboratiboak independentzia eta malgutasuna ematen du.
Alabaina, desabantailak ere baditu. Esaterako, kanpoko langileek ez parte hartzea erakundean lanaldi osoan kontratatuta egongo balira parte hartuko luketen beste. Gainera, Gig enpresek ez dituzte, oro har, langileak animatzeko politikak garatzen, eta, ondorioz, fideltasun‑arazoak ekarri edo lanarekiko motibazioa gutxitu daiteke. Bestalde, pertsona batzuentzat lan independentea oso garrantzitsua izan daitekeen arren, beste batzuentzat bakardade‑sentsazioa sor dezake, eta horrek ondorio negatiboak ekar ditzake osasun mentalean eta produktibitatean.
Ekonomia kolaboratiboaren elementu eta ezaugarri nagusia estatuko zein nazioarteko bezeroei arreta emateko aukera egokiak eskaintzea da (online konexio‑baliabideak zentzuzko kostuetan, zein tokitatik lan egiten den garrantzitsua ez izatea, ordutegi‑ eta lanaldi‑malgutasuna, etab.). Baina Gig ekonomiak alde txarra ere izan dezake; izan ere, zenbait lan munduko edozein txokotan dauden pertsonek egin dezakete urrutitik. Esparru horri lotutako politikak kontuz berrikusi behar dira Gig ekonomiaren trantsizioa eta erabilera egoki ezartzeko, bai eta horren balizko arriskuak gutxitzeko ere. Nolanahi ere, eredu horren garapena eta gizarteko esparru desberdinetan pixkanaka nola sartzen den aztertzen jarraitu beharko dugu.
Iritzia…
Ander Sansinenea Mendieta
Zuzendaria. Pertsonen arloko aholkularitza – LKS Next Consultoría
Lan-merkatuaren disrupzioak
Lan-merkatua beste edozein merkaturen antzekoa da, eskaintzaren eta eskariaren arteko indarren erlazioa, alegia. Batzuetan eskaintzak eskaria gainditzen du, eta ordainsarietan nahiz langabezia-tasan islatzen da; beste batzuetan, berriz, indarren erlazioak kontrako noranzkoan dihardu.
Hurrengo urteetan baby boom deritzana erretiratzearen ondorioz, azken urteetako jaiotza-tasa kontuan hartuta, indarren erlazioak negoziazio-ahalmena lan-eskaintzarantz alderantzikatzea espero da. Argitzeke dago enplegua sortu eta suntsitzeko orduan ekonomiaren digitalizazioak zer eragin izango duen.
Hala eta guztiz ere, orain arte lan-merkatuan dikotomia nabarmena izan da. Prestakuntza eta enplegagarritasun ona zutenek lan-egonkortasuna eta baldintza onak izan dituzte; behe-prestakuntzakoek, ordea, etengabe izan dituzte lan-ezegonkortasuna, langabezia-egoera errepikatua eta baldintza ekonomiko txarrak. Herrialde honen erronka da pertsona-poltsa hori trebatzea, beren enplegagarritasuna areagotzeko eta langabezia-tasak Europakoekin parekatzeko.
Dena den, bizitzako alderdi guztiak digitalizatzearen ondorioz, langile-talde berriak azaldu dira. Hain zuzen ere, prestakuntza ona izateaz gainera, beren lan-ingurunea deslokalizatzeko ahalmena dutenak. Duela gutxira arte oso pertsona gutxik lan egiten zuten nahi zuten tokitik haiek aukeratutakoentzat, kokalekua gorabehera. Ibiltari digitalak lan-merkatuko espezie bitxia ziren, eta gutxi batzuen arreta baino ez zuen lortzen. Alabaina, pandemiak erakutsi du lan-harreman eredu berria garatzeko hesi teknologikorik ez zegoela eta aldaketa ezesteko kultura-hesiarekin lotura handiagoa duela. Bestalde, oso azkar aldatzen ari den aldaketarekiko erresistentzia.
Orain egiaztatzen ari gara Euskadin bizi diren profesionalak Estatu Batuetako, Britania Handiko eta Danimarkako konpainietan lan egiteko lan-eskaintzak jasotzen ari direla, herrialde haietako ordainsariekin. Eta eskaintza horiek jasotzen dituzten profesionalen nahiz profesional on batzuk galtzen dituzten enpresen harridura adierazgarria da. Harridura atsegina batzuena, pribilegiatu sentitzen baitira beren ingurunekoak baino askoz ordainsari altuagoekin, baina tokiko kostuekin eta bizi-kalitatearekin. Bestalde, enpresak etsita daude eta nolabaiteko bidegabekeriaren sentimendua dute profesional on batzuk joaten direla ikusten dutenean. Euskal enpresok berdina egin dugu Indiara eta Hego Amerikara garapen informatikoak azpikontratatzera joan garenean. Ez genuen pentsatzen neurri horiek herrialde haien garapen ekonomikorako izan zezaketen eragina. Bien bitartean, herrialdeek ikusten zuten beren talenturik onenak hirugarren herrialdeetako enpresen onuran lan egiten zuela. Herrialdeek talentu hori garatzeko inbertitzen zuten eta, gero, galtzen zen ez immigrazioan joaten zirelako, baizik eta hirugarren herrialdeetako enpresek beren interesei begira lanean jartzen zituztelako.
Langile digitalen ikuspegitik, zorte bat da ingurune geografiko gertutik haratago sor daitezkeen aukerak izatea, baina herrialde eta enpresa modura talentu digitalaren aldeko borroka globalizatu eta gogortu da orain arte ezezagunak egiten zaizkigun mugetaraino.
Argi dago herrialde bezala meningeak gehiago estutu behar ditugula tokiko talentuari atxikitzen jarraitzeko, kanpokoa erakartzeko eta beste herrialde batzuetako profesionalekin sarean lankidetzan aritzen ikasteko.
Egun, Errusiak Ukrania inbaditu izanak eragindako krisi energetikoak, Ekialde Ertaineko tentsio gero eta handiagoek eta aurtengo tenperatura errekorrek, erregai fosilen mende jarraitzeko arriskua erakusten dute, ENAren arabera.
Columbiako Unibertsitatean, New Yorken, aurkikuntza harrigarria egin da. Esopok erbiaren eta dortokaren historia sortu eta 2.500 urte baino gehiago igaro ondoren, fisikak eta kimikak frogatu dute konstantzia eta estrategiak abiadura areagotu dezaketela.
